Thực trạng kiến thức, thực hành sử dụng thuốc điều trị giun, sán và một số yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng thuốc của người dân thôn Tống Vũ, Vũ Chính, TP Thái Bình năm 2019

• Thứ tư - 13/11/2019 10:40
• |In ra
• |Đóng cửa sổ này

Worms drugs

BÙI THỊ HỒNG HOA, PHẠM ANH TUẤN, TÔ THỊ THANH NGA, LÊ VĂN DŨNG - TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ THÁI BÌNH ĐĂNG TRÊN TẠP CHÍ Y HỌC THỰC HÀNH (1113) - SỐ 10/2019

THỰC TRẠNG KIẾN THỨC, THỰC HÀNH
SỬ DỤNG THUỐC ĐIỀU TRỊ GIUN, SÁN VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ
ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH SỬ DỤNG THUỐC ĐIỀU TRỊ GIUN,
SÁN CỦA NGƯỜI DÂN THÔN TỐNG VŨ XÃ VŨ CHÍNH
THÀNH PHỐ THÁI BÌNH NĂM 2019

BÙI THỊ HỒNG HOA, PHẠM ANH TUẤN,
TÔ THỊ THANH NGA, LÊ VĂN DŨNG
TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ THÁI BÌNH

 

 

TÓM TẮT

   Từ khi thuốc trị giun, sán được nghiên cứu và sử dụng thì tỷ lệ số người mắc bệnh nhiễm giun, sán giảm đáng kể. Nhưng việc lựa chọn thuốc trị giun sán đảm bảo, hợp lý, an toàn luôn là một vấn đề cần quan tâm của ngành y tế. Việc sử dụng thuốc trị giun, sán không trong cộng đồng theo cảm tính dẫn đến hiệu quả điều trị không thực sự hiệu quả như mong đợi vì khả năng lây nhiễm trong cộng đồng rất cao.

   Nghiên cứu của chúng tôi điều tra 110 đối tượng đại diện cho 110 hộ gia đình về việc sử dụng thuốc trị giun, sán tại xóm 5 thôn Tống Vũ-Xã Vũ Chính Thành Phố Thái Bình năm 2019 với thiết kế mô tả cắt ngang có phân tích mục đích Tìm hiểu kiến thức thực hành và một số yếu tố ảnh hưởng đến việc quyết định sử dụng thuốc trị giun, sán của người dân nơi đây (nơi cung cấp lượng hoa màu chủ yếu cho thành phố Thái Bình).

   Tỷ lệ người dân có kiến thức đúng khi sử dụng thuốc trị giun, sán khá cao, Tuy nhiên vẫn còn 18,2% người dân có kiến thức chưa đúng về thuốc trị giun, sán. Có 27,3% người dân bị ảnh hưởng khi quyết định sử dụng bởi sự chi phối của người khác. Đặc biệt có 82,7% người dân quyết định sử dụng thuốc trị giun, sán khi gia đình có trẻ nhỏ hoặc làm canh tác hoa màu do họ thấy việc sử dụng là rất cần thiết bởi theo họ thì những đối tượng này rất dễ nhiễm giun, sán nên phải sử dụng để thấy yên tâm hơn.

   Kết luận: Việc sử dụng thuốc trị giun sán theo định kỳ trong cộng đồng ở những nơi canh tác rau màu là rất quan trọng, cần thường xuyên tổ chức tuyên truyền, vận động mọi người tham gia sử dụng thuốc trị giun, sán ở địa phương đúng cách, hiệu quả để phòng tránh lây lan trong cộng đồng.
 

SUMMARY

   CURRENT STATUS OF KNOWLEDGE AND PRACTICE USING DRUGS FOR TREATMENT OF ROUGH, PAINTING AND SOME FACTORS AFFECTING THE DECISION TO USE DRUGS OF INFRARED THROUGHOUTES TONG VU, VU CHINH THAI BINH CITY 2019

   Since the treatment of worms and parasites has been studied and used, the percentage of people infected with worms and tapeworms has decreased significantly. But the choice of guaranteed, reasonable and safe helminthic medicines is always a matter of concern of the health sector. The use of non-parasiticworms and parasites in the community has led to the effectiveness of treatment is not really effective as expected because of the high possibility of infection in the community.

   Our study investigated 110 subjects representing 110 households on the use of antihelminthic drugs in hamlet 5, Tong Vu village, Vu Chinh commune, Thai Binh city in 2019 with a cross-sectional design. Analyzing the purpose Understanding the practical knowledge and some factors affecting the decision on the use of antihelminthic drugs of the people here (the main source of cash crops for Thai Binh city).

   The percentage of people with the right knowledge when using worm and parasite medications is quite high. However, there are still 18.2% of people have incorrect knowledge about worm and worm treatment. There are 27.3% of people affected when deciding to use by the control of others. Especially, 82.7% of people decided to use worms and flukes when their families had young children or cultivated crops because they thought the use was very necessary because they thought it was very easy for them. Infection with worms, tapeworms should be used to feel more secure.

   Conclusion: The use of periodic antihelminthic drugs in the community in areas where vegetables and crops are grown is very important, it is necessary to regularly propagate and mobilize people to participate in the use of antihelminthic drugs in Local properly and effectively to prevent spread in the community.

ĐẶT VẤN ĐỀ

   Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2016, trên thế giới có 1,2 tỷ người nhiễm giun đũa, 795 triệu người nhiễm giun tóc và 740 triệu người nhiễm giun móc/mỏ. Trong đó lượng trẻ em bị nhiễm trong độ tuổi đến trường có nguy cơ cao cần được điều trị và can thiệp dự phòng [6].

   Trên thế giới hiện nay việc sử dụng thuốc trị giun, sán không mấy được người dân quan tâm dường như mọi người đã bỏ qua và lãng quên nó vì nghĩ rằng nó không ảnh hưởng mấy đến bản thân. Trong quá trình tìm tài liệu về việc sử dụng thuốc trị giun, sán có rất ít tài liệu đề cập đến tình hình sử dụng thuốc trị giun, sán. Chính vì vậy mà tổ chức y tế thế giới đã gọi bệnh ký sinh trùng nói chung và bệnh giun sán nói riêng là ‘‘bệnh bị lãng quên ’’.

   Việt Nam là một nước có tỷ lệ mắc bệnh giun, sán khá cao ( khoảng 80% người Việt nhiễm phải ít nhất một loài giun sán nào đó trong đời). Hệ thống phòng chống và sử dụng thuốc trị giun, sán ở nước ta còn nhiều bất cập. Kinh phí dành cho việc sử dụng thuốc trị giun, sán còn quá khiêm tốn, việc cung cấp các loại thuốc trị giun, sán cũng chưa được tổ chức chỉ đạo một cách có hệ thống, chủ yếu còn dựa vào viện trợ và sự chi phối của thị trường tự do. Người dân cũng chưa thực sự quan tâm đến việc sử dụng thuốc trị giun, sán sao cho đúng, hợp lý, an toàn, hiệu quả [4].

   Có chương trình sử dụng thuốc trị giun, sán quốc gia nhưng chỉ tập chung vào đối tượng là học sinh tiểu học đo đó mà việc triển khai tại các địa phương còn rất khó khăn, đặc biệt là vấn đề kinh phí. Việc sử dụng thuốc trị giun, sán chỉ do ngành Y tế đảm nhiệm chính đã làm giảm hiệu quả ngăn ngừa và hạn chế tác hại mà bệnh gây ra. Chưa có sự hợp tác chặt chẽ giữa các ngành liên quan như y tế, giáo dục, thú y, môi trường sinh thái… trong công tác sử dụng thuốc phòng và điều trị giun, sán và các biện pháp làm giảm và tránh lây lan [7].

   Theo viện ký sinh trùng sốt rét Quy Nhơn ( tháng 7 năm 2015 )cho biết có khoảng 33 triệu người có nguy cơ, nhiễm mắc giun sán tại Việt Nam. Trung bình mỗi ngày tiếp nhận khám và điều trị hơn 300 cá nhân rất đáng lo ngại. Vì vậy mà viện ký sinh trùng sốt rét trung ương cũng đã đề xuất hai ngày tẩy giun trong năm là ngày 06/01và 01/06 hàng năm để người dân dễ nhớ hơn.

   Xã Vũ Chính là xã có khu dân cư đông , mức sống nói chung là trung bình khá, nên việc quan tâm đến sức khỏe, sử dụng thuốc còn hạn chế, chưa kể đến thuốc trị giun, sán lại là một nhóm thuốc không mấy được mọi người quan tâm nhưng nó lại đóng một vai trò vô cùng quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt của người dân. Hơn nữa Vũ Chính lại là một xã có làm canh tác hoa màu nhiều rất dễ bị nhiễm giun, sán, nhưng chưa có chính sách tuyền truyền cụ thể nào về việc sử dụng thuốc trị giun, sán an toàn hiệu quả và hợp lý. Đã có tổ chức việc tẩy giun sán cho các học sinh trên địa bàn nhưng chưa tổ chức thường xuyên vì vậy việc sử dụng thuốc chưa thực sự hiệu quả và hợp lý.

   Từ thực tế trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Thực trạng kiến thức, thực hành sử dụng thuốc điều trị giun, sán và một số yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng thuốc của người dân xóm 5 thôn Tống Vũ - Xã Vũ Chính thành phố Thái Bình năm 2019’’ với 2 mục tiêu nghiên cứu như sau: Mô tả kiến thức, thực hành về sử dụng thuốc trị giun, sán của người dân thôn Tống Vũ, xã Vũ Chính thành phố Thái Bình năm 2019; Tìm hiểu một số yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng thuốc trị giun, sán của người dân thôn Tống Vũ.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

   Đây là một nghiên cứu mô tả cắt ngang có phân tích 110 người có độ tuổi từ 18 – 65 đại diện cho 347 hộ gia đình đang sống và có hộ khẩu thường trú trên địa bàn xóm 5 thôn Tống Vũ - Xã Vũ Chính thành phố Thái Bình, Ưu tiên chọn chủ hộ gia đình, người có khả năng quyết định việc sử dụng thuốc trị giun, sán trong gia đình, người đang và đã từng sử dụng thuốc trị giun sán.

   Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống với khoảng cách là k = 3. Tiến hành nghiên cứu bắt đầu từ hộ gia đình số 2. Cứ cách 3 hộ thì chọn 1 hộ, mỗi hộ chọn 1 người hoặc tối đa là 2 người, làm như vậy cho đến hết, nếu thiếu có thể áp dụng tính tượng tự như trên và chọn cho đến khi đủ thì dừng lại.

   Bộ công cụ nghiên cứu là bộ câu hỏi có cấu trúc gồm các thông tin cá nhân, tình hình sử dụng thuốc và một số yếu tố ảnh hưởng đến quyết đinh sử dụng thuốc của người dân thông qua các câu hỏi đóng mở, câu hỏi nhiều lựa chọn và bảng kiểm mô tả việc thực hành sử dụng thuốc chống giun sán tại hộ gia đình, Tỷ lệ người dân có sử dụng thuốc trị giun, sán trong 6 tháng gần đây, loại thuốc hay được người dân sử dụng, đường dùng và thời gian dùng trong ngày của người dân, mức độ thường xuyên về việc đọc những thông tin hướng dẫn khi sử dụng thuốc trị giun, sán. Hành vi của người dân khi gặp phải tác dụng ngoài ý muốn khi đang sử dụng thuốc. chu kỳ sử dụng thuốc ảnh hưởng đến quyết định sử dụng thuốc của người dân, giá thành, chế độ ăn uống, tính chất công việc ảnh hưởng đến quyết định sử dụng thuốc của người dân.

   Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 3 /2019 đến tháng 6/2019.

   Biện pháp khắc phục sai số: Số liệu sau khi thu thập sẽ được tổng hợp xử lý theo phương pháp thống kê y học, nhập vào phần mềm độc lập 2 lần bởi hai người nhập và xử lí số liệu bằng phần mềm SPSS 16.0; từ đó tiến hành so sánh, kiểm tra tính chính xác.

   Đạo đức nghiên cứu:
   - Nghiên cứu được tiến hành sau khi thông qua Hội đồng Sở Y tế, Hội đồng Trường Cao đẳng Y tế Thái Bình cho phép.
   - Các thông tin thu thập được chỉ sử dụng vào mục đích nghiên cứu, không sử dụng cho bất kỳ mục đích nào khác.
   - Sự tham gia của đối tượng nghiên cứu là hoàn toàn tự nguyện. Đối tượng nghiên cứu có thể không điền tên vào phiếu khảo sát. Trong quá trình tham gia, nếu đối tượng cảm thấy không thoải mái hoặc không phù hợp có thể dừng lại.

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

1. Kiến thức, thực hành về sử dụng thuốc trị giun, sán của người dân thôn Tống Vũ, xã Vũ Chính thành phố Thái Bình năm 2019

Bảng 1. Thông tin chung của đối tượng tham gia nghiên cứu:

Biến số	Chỉ số	n	%
	Tổng số	110	100
Giới tính	Nam	62	56,4
	Nữ	48	43,6
Trình độ văn hóa	Cấp I	39	35,5
	Cấp II	49	44,5
	Cấp III	14	12,7
	Trung cấp, cao đẳng, đại học trở lên	8	7,3
Nghề nghiệp	Nông dân	37	33,6
	Công nhân	60	54,5
	Công viên chức	6	5,5
	Khác	7	6,4

   Số lượng nam giới có khả năng quyết định, sử dụng thuốc trị giun, sán cao hơn nữ giới tuy nhiên mức độ chênh lệch cũng không quá lớn. Về trình độ văn hóa thì đa số là học hết cấp I và cấp II, còn về nghề nghiệp là nông dân 33,6 %, công nhân 54,5%, công viên chức 5,5%, nghề nghiệp khác 6,4%.

 

Biểu đồ 1. Nguồn thông tin người dân biết đến thuốc trị giun, sán
 

   Nguồn thông tin mà người dân biết đến thuốc trị giun, sán nhiều nhất là qua cán bộ y tế 56,4%, qua sách, người quen 23,6%, qua internet và nguồn khác là 10,9% và 9,1%. Như vậy có thể thấy tỷ lệ người dân biết chủ yếu qua cán bộ y tế là do sự tin tưởng và tín nhiệm của họ dành cho cán bộ y tế. Việc biết đến qua sách, người quen cũng là một nguồn thông tin chấp nhận được tuy chưa có nhận định nào cho đó là đúng, nhưng biết qua nguồn đó vẫn có tính an toàn hơn là qua nguồn khác.
 

Bảng 2. Tỷ lệ % người dân biết về nhóm thuốc trị giun, sán.

 

   Người dân khi được hỏi về tên loại thuốc trị giun, sán thì có 42,7% người dân trả lời đúng tuy họ có sử dụng nhưng không để ý đến tên gọi của thuốc, chỉ nhớ mặt vỏ thuốc và nhớ tên gọi chung là thuốc tẩy giun. 27,3% người dân biết đúng về nhóm thuốc trị giun, sán. Có tới 70,9% người dân cho rằng thuốc trị giun, sán chỉ có một nhóm là thuốc trị giun và có 1,8% cho rằng có một nhóm là thuốc trị sán.
 

Bảng 3. Tỷ lệ người dân sử dụng thuốc trị giun, sán đúng cách


 

   Có 33,6% người dân uống sai cách, như uống với đồ có ga vì nghĩ đó cũng là nước nên uống cũng không sao. Về thời gian uống trong ngày thì có 29,1% người dân uống sai do thói quen nên cứ ăn cơm xong là họ uống nên khi nhớ ra thì họ lại uống mất rồi, một số lại cho rằng thuốc uống lúc nào cũng được. Có đến 64,5% người dân chọn hình thức là tự mua về dùng mà không đi khám và 75,5% người dân không đọc tờ hướng dẫn sử dụng thuốc. Có 37,7% người dân khi đang dùng mà gặp tác dụng không mong muốn thì vứt thuốc đi, không uống nữa mà không xác định rõ nguyên nhân có phải do thuốc không và mức độ phản ứng đó có chấp nhận được không.
 

2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng thuốc trị giun, sán của người dân thôn Tống Vũ
 

Bảng 4. Thái độ của người dân khi sử dụng thuốc trị giun, sán

 

   88,2% người dân có thái độ đồng ý việc sử dụng thuốc trị giun, sán có lợi cho sức khỏe nhiều hơn là có hại, nhưng vẫn có 11,8% người dân không đồng ý.
   - Có 6,4% người dân cho rằng sử dụng thuốc trị giun, sán ngoại tốt hơn thuốc trị giun, sán nội. Có 12,7% cho rằng thuốc càng đắt thì hiệu quả điều trị bệnh càng cao.
   - Có 19,1% người dân cho rằng không cần làm theo hướng dẫn sử dụng thuốc.
   - Có 89,1% người dân cảm thấy yên tâm hơn sau khi sử dụng thuốc trị giun, sán và 10,9% người dân thấy không yên tâm khi sử dụng thuốc trị giun, sán. Trong số người dân khi được hỏi tại sao lại không yên tâm sau khi sử dụng thuốc trị giun, sán thì họ nói rằng họ không biết là sau khi uống thuốc xong giun có chết không, lúc trước họ dùng thì họ còn đếm được giun qua phân còn bây giờ họ uống xong nhưng theo dõi phân họ không thấy gì nên họ lo ngại thuốc không có tác dụng và những người này chủ yếu là tự ra quầy, nhà thuốc mua về dùng.
   Khi chưa được tuyên truyền về lợi ích của việc sử dụng thuốc trị giun, sán thì chỉ có 60,9% sử dụng thuốc trị giun, sán. Sau khi tuyên truyền có 83,6% người dân quyết định sử dụng thuốc trị giun, sán và 16,4% vẫn quyết định không sử dụng thuốc mặc dù sau khi đã được nghe tuyên truyền về lợi ích mà thuốc trị giun, sán đem lại do họ thấy việc sử dụng không cần thiết và không có nhu cầu muốn sử dụng vì họ cho rằng bệnh này không nguy hiểm đến tính mạng.
 

Bảng 5. Bảng đánh giá tỷ lệ người dân có kiến thức, thái độ,
thực hành sử dụng đúng về thuốc trị giun, sán

   Có 29,1% người dân có kiến thức tốt về thuốc trị giun, sán. 52,7% người dân có kiến thức ở mức khá, 15,5% người dân có kiến thức trung bình và 2,7% người dân có kiến thức kém về thuốc trị giun, sán. Về thái độ khi sử dụng thuốc trị giun, sán thì có 38% người dân có thái độ tốt, 65% người dân có thái độ ở mức khá, 7% ở mức trung bình và không có ai có thái độ kém. Khi thực hành sử dụng thuốc trị giun sán lại chỉ có 22,7% người dân thực hiện tốt, 52,8% người dân thực hiện ở mức khá và 19,1% người dân thực hiện ở mức độ trung bình. Do một số người dân nghĩ là bệnh giun sán không nguy hiểm nên không dùng thuốc trị giun, sán theo chu kỳ mặc dù biết đúng chu kỳ dùng thuốc là một năm dùng 2 lần mỗi lần cách nhau 6 tháng nhưng người dân đa số là 2 năm hoặc 3 năm mới tẩy giun một lần, một số chỉ dùng khi phát hiện ra mình bị nhiễm bệnh. Đa phần là mọi người tự mua thuốc về sử dụng nên hiệu quả điều trị bệnh chưa cao.
 

Biểu đồ 2. Tỷ lệ người dân bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố khác khi muốn sử dụng thuốc

   Có 9,1% người dân bị ảnh hưởng bởi hoàn cảnh gia đình khi quyết định sử dụng thuốc trị giun, sán. Về giá thành của thuốc thì có 4,5% người dân bị ảnh hưởng khi quyết định mua thuốc trị giun, sán. Có 27,3% người dân bị ảnh hưởng khi quyết định sử dụng bởi sự chi phối của người khác. Đặc biệt có 82,7% người dân quyết định sử dụng thuốc trị giun, sán khi gia đình có trẻ nhỏ hoặc làm canh tác hoa màu do họ thấy việc sử dụng là rất cần thiết bởi theo họ thì những đối tượng này rất dễ nhiễm giun, sán nên phải sử dụng để thấy yên tâm hơn. Bên cạnh đó cũng có 17,3% người dân quyết định không sử dụng thuốc trị giun, sán mặc dù gia đình có trẻ nhỏ hay là làm canh tác hoa màu do kiến thức của họ về bệnh cũng như thuốc trị giun, sán còn thấp.
 

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận
   - Có 81,8% đối tượng tham gia nghiên cứu có kiến thức đúng khi sử dụng thuốc trị giun, sán ở mức độ tốt và khá.
   - 18,2% đối tượng chưa có kiến thức đúng về sử dụng thuốc trị giun, sán.
   - Có 93,6% có thái độ đúng khi sử dụng thuốc trị giun, sán ở mức độ tốt và khá và 6,4% có thái độ chưa đúng khi sử dụng thuốc trị giun, sán.
   - Có 80,9% thực hành sử dụng đúng thuốc trị giun, sán từ mức độ khá trở lên nhưng đa số là ở mức độ khá chiếm tới 58,2% và còn 19,1% người dân chưa thực hành đúng khi sử dụng thuốc trị giun, sán.
   - Có 60,9% người dân sử dụng thuốc trị giun, sán trong thời gian 6 tháng gần đây trên tổng số 81,8% người có kiến thức đúng về sử dụng thuốc trị giun, sán.
   - Sau khi có chính sách tuyên truyền vận động hướng dẫn của chính quyền, Cán bộ Y tế thì có tới 83,6% người dân tham gia sử dụng. Khi chưa được tuyên truyền về lợi ích của việc sử dụng thuốc trị giun, sán thì chỉ có 60,9% sử dụng thuốc trị giun, sán.
   - Nhu cầu sử dụng thuốc ở những gia đình làm canh tác hoa màu, có trẻ nhỏ cao 82,7%
2. Khuyến nghị
   - Thường xuyên tổ chức tuyên truyền, vận động mọi người tham gia sử dụng thuốc trị giun, sán ở địa phương đúng cách, hiệu quả
   - Tích cực tuyên truyền, giải thích kỹ hơn với đối tượng không tham gia trước đó để phòng tránh lây lan trong cộng đồng.
   - Duy trì và sản xuất các loại thuốc trị giun sán đại trà có giá thành hợp lý để người dân sử dụng hạn chế loại thuốc nhập ngoại, khó quản lý nguồn gốc, chất lượng thuốc cũng như giá thành để tiết kiệm kinh phí cho người có nhu cầu sử dụng.
 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Dược lý, thuốc trị giun sán (2007), đại học Y Hà Nội.
2. Y học cơ sở,Y Tế công cộng, Đại học Y Hà Nội (2007), nguyên tắc và phương pháp điều trị giun, sán.
3. Y tế - Sức khỏe, Y học thưởng thức (2014), những điều cần biết khi chọn thuốc trị giun, sán.
4. Tạp chí nghiên cứu y hoc (2013), tình hình sử dụng thuốc trị giun, sán ở Việt Nam.
5. Tạp chí bảo hiểm xã hội (2006), WHO cuộc chiến của thế giới với các bệnh nhiệt đới hay gặp điển hình là bệnh giun, sán và khuyến cáo sử dụng thuốc trị giun, sán.
6. Tạp chí nghiên cứu y học (2016), tình trạng nhiễm giun, sán và tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc trị giun, sán.
7. Viện ký sinh trùng sốt rét Quy Nhơn (2015), thực trạng, giải đáp những thắc mắc về bệnh và thuốc điều trị giun sán.
8. Anthelmintics druns L Holden - Dye, RJ Walker - Wormbook (2007), Wormbook.org
9. Anthemintic drugs pdf (2007), Wormbook.org
10.N de Silva, H Guyatt, D Bunday - Drugs (2007), Springer